Trong khuôn khổ Chương trình Nghiên cứu về đổi mới, sáng tạo và cách tân trong các ngành kinh tế chủ lực năm 2024, Viet Research phối hợp với Báo Đầu tư công bố Top 10 Most Innovative Enterprises (Top 10 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả – VIE 10). Đây là những doanh nghiệp có tiềm năng và hiệu quả kinh doanh tốt nhờ tăng cường áp dụng và đẩy mạnh đổi mới, sáng tạo, cách tân.
Chương trình nhằm nâng cao nhận thức và tôn vinh tầm quan trọng của đổi mới, sáng tạo, cách tân trong phát triển đất nước và doanh nghiệp.
Danh sách VIE 10 ngành Dầu khí – Năng lượng – Điện và phương pháp nghiên cứu được đăng tải trên Cổng thông tin của chương trình https://vie10.vn
Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới, Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2024: Nhóm Dầu khí – Năng lượng
Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới, Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2024: Nhóm Sản xuất, phân phối và truyền tải điện
Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới, Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2024: Nhóm Sản xuất, Kinh doanh sản phẩm, thiết bị và phụ tùng ngành điện (Dây cáp điện, thiết bị chiếu sáng, ắc quy,…)
Dầu khí vẫn là nguồn năng lượng quan trọng bậc nhất, đang đóng góp 64% tổng năng lượng đang sử dụng toàn cầu. Đối với Việt Nam, ngành Dầu khí là ngành kinh tế – kỹ thuật đặc biệt, gắn liền không chỉ bài toán năng lượng mà còn là chuỗi giá trị kinh tế trong chiến lược phát triển đất nước; liên quan đến chất lượng cuộc sống của người dân, đảm bảo sự tự chủ về nhiên liệu, đảm bảo nguồn năng lượng sạch, nguyên liệu đầu vào cho các ngành kinh tế như phân bón, hóa dầu, các sản phẩm hóa chất… Ngành Dầu khí góp phần đáng kể vào ngân sách quốc gia, mang lại nguồn ngoại tệ lớn, làm cân đối hơn cán cân xuất, nhập khẩu thương mại quốc tế, góp phần tạo nên sự phát triển ổn định đất nước.
Năm 2023, ngành Dầu khí đã khai thác được 10,41 triệu tấn dầu (trong đó có 1,78 triệu tấn được khai thác ở nước ngoài), thấp hơn con số 10,84 triệu tấn dầu khai thác được trong năm 2022. Kế hoạch cho năm 2024 là khai thác 8,2 triệu tấn dầu. Thị trường đang đón nhận những thông tin khá tích cực của nhóm ngành Dầu khí như: Giá dầu phục hồi, quay trở lại vùng đỉnh; Dự án Lô B Ô Môn; kỳ vọng các dự án đi vào thực thi năm 2024, các giàn khoan được khởi động lại, các dự án sẽ được đầu tư mới…
Để có những thành tích như trên, các doanh nghiệp trong ngành, đặc biệt là các doanh nghiệp VIE10 đã triển khai thực hiện áp dụng các giải pháp tối ưu công nghệ quản trị, nâng cao công suất, hiệu suất hoạt động của các nhà máy, tận dụng tốt thời cơ, mở rộng thị trường cả trong và ngoài nước, gia tăng thị phần kinh doanh xăng dầu ở trong nước, tạo ra kỷ lục mới về công suất hoạt động các nhà máy lọc hóa dầu, sản xuất phân bón, về sản lượng sản xuất, kinh doanh về doanh thu.
Nguồn: Kết quả khảo sát và nghiên cứu các doanh nghiệp VIE10 của Viet Research tháng 4-5/2024
Đổi mới – Sáng tạo: Vai trò dẫn dắt của ngành Dầu khí – Năng lượng – Điện
Từ máy móc chạy bằng hơi nước của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất cho đến sự ra đời của dây chuyền lắp ráp và sau đó là robot tự động, ngành chế biến chế tạo luôn trong tình trạng thay đổi liên tục để phát triển. Đổi mới sáng tạo cách tân và chuyển dịch năng lượng không chỉ là những yêu cầu bắt buộc, mà còn là những cơ hội cho các công ty dầu khí tồn tại và phát triển trong môi trường thay đổi và đầy thách thức ngày nay.
Đổi mới không chỉ đơn thuần là một khía cạnh tùy chọn trong sản xuất mà là một thành phần thiết yếu cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Khi thị trường trở nên toàn cầu hóa hơn, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, cộng đồng doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp chế biến chế tạo nói riêng phải liên tục tìm kiếm các quy trình hiệu quả hơn, thiết kế sản phẩm ưu việt hơn và các giải pháp đổi mới để duy trì lợi thế cạnh tranh. Những doanh nghiệp vẫn trì trệ hoặc quá phụ thuộc vào các phương pháp lỗi thời có nguy cơ bị lu mờ bởi những đối thủ cạnh tranh nhanh nhẹn hơn, có tư duy tiến bộ hơn.
Theo nghiên cứu của Viet Research về đổi mới sáng tạo cách tân trong các doanh nghiệp lĩnh vực Dầu khí – Năng lượng – Điện, các hoạt động đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp trong lĩnh vực này thường bao gồm 04 hình thức chính: đổi mới sản phẩm; đổi mới quy trình công nghệ, thiết bị, máy móc; đổi mới tổ chức và quản lý và đổi mới tiếp thị. Kết quả nghiên cứu và khảo sát các doanh nghiệp VIE10 trong ngành của Viet Research, phần lớn các doanh nghiệp tập trung vào Đổi mới công nghệ, quy trình sản xuất, trang thiết bị máy móc (42%) trên 85% các doanh nghiệp nhận định đổi mới sáng tạo là ưu tiên hàng đầu của doanh nghiệp trong ít nhất 3-5 năm tới.
Bên cạnh đó, trong kỷ nguyên hội nhập và phát triển bền vững, ngành dầu khí đang bước vào một giai đoạn đòi hỏi sự chuyển biến đột phá và quyết liệt trước những thách thức từ biến đổi khí hậu. Với phát thải chủ yếu phát sinh từ khâu thượng nguồn, ngành dầu khí không chỉ đứng trước áp lực giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn cần phải tái cấu trúc, đổi mới sáng tạo liên tục để phù hợp với xu thế phát triển bền vững. Chuyển đổi số, với sức mạnh của công nghệ thông tin, đã trở thành yếu tố then chốt trong công cuộc xanh hoá, thông qua việc cải tiến quy trình sản xuất, giảm thiểu phát thải và nâng cao hiệu quả năng lượng. Sự tích hợp của chuyển đổi số vào hoạt động thượng nguồn không chỉ là bước tiến trong việc xây dựng một ngành công nghiệp dầu khí xanh, mà còn là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ hướng tới sự phát triển bền vững trên toàn cầu.
Để duy trì tính cạnh tranh và phù hợp, nghiên cứu và phát triển liên tục (R&D) là bắt buộc. R&D đóng vai trò là xương sống của sự đổi mới, khám phá các vật liệu, kỹ thuật và công nghệ mới có thể cách mạng hóa sản xuất. Hơn nữa, R&D đảm bảo rằng các quy trình sản xuất luôn có khả năng thích ứng, có thể mở rộng và sẵn sàng đáp ứng những thách thức không lường trước được trong tương lai. Kết quả khảo sát các doanh nghiệp VIE10 trong lĩnh vực Năng lượng Dầu khí của Viet Research cũng chỉ ra có 75% các doanh nghiệp cho biết sẽ tăng mức ngân sách cho R&D nói chung và đổi mới sáng tạo nói riêng lên mức từ 25-30% so với trước đó.
Trong nghiên cứu của Viet Research về đổi mới sáng tạo trong các ngành kinh tế chủ lực của Việt Nam, dưới đây là các ứng dụng công nghệ đổi mới sáng tạo vừa là xu hướng vừa đang được các doanh nghiệp năng lượng dầu khí trong VIE10 triển khai trong những năm gần đây:
Nguồn: Kết quả khảo sát và nghiên cứu các doanh nghiệp VIE10 của Viet Research tháng 4-5/2024
Quy trình sản xuất sáng tạo
Công nghiệp 4.0 – kỷ nguyên mới này tượng trưng cho sự tích hợp liền mạch giữa các công cụ kỹ thuật số và quy trình sản xuất truyền thống. Từ các nhà máy thông minh được trang bị cảm biến và máy móc kết nối với nhau đến đảm bảo chất lượng và bảo trì dự đoán dựa trên AI, quá trình chuyển đổi kỹ thuật số đã mở ra một thời kỳ hiệu quả và chính xác chưa từng có. Tiêu biểu trong danh sách VIE10 có Công ty Cổ phần bóng đèn phích nước Rạng Đông. Hiện nay các nhà máy của Rạng Đông đều lắp đặt ứng dụng nhà máy thông minh, nên giá trị hàng tồn kho tại Rạng Đông đã giảm 30%, tiết kiệm chi phí lãi vay hơn 1 tỷ đồng mỗi tháng… so với trước kia.
Công nghệ bản sao kỹ thuật số (Digital Twin Technology)
Công nghệ bản sao kỹ thuật số (Digital Twin Technology) đã thay đổi cách ngành dầu khí quản lý và tối ưu hóa tài sản vật lý. Việc tạo ra các bản sao ảo cho phép tối ưu hóa vị trí giếng và chiến lược khoan, giảm thiểu khoan lỗ không cần thiết và giảm chi phí xây dựng giếng tới 10%, đồng thời cải thiện 5% hiệu suất sản xuất. Bằng cách mô phỏng các kịch bản sản xuất khác nhau, công nghệ này cũng giúp xác định các hoạt động hiệu quả và ít khí thải nhất.
Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) trong Tự động hóa
Sử dụng AI trong tự động hóa đã thúc đẩy sự tiến bộ trong ngành dầu khí, AI giảm thiểu nhu cầu di chuyển vật lý đến các địa điểm giếng khoan, giảm 20% khí thải giao thông. Ngoài ra, AI còn giúp điều chỉnh liên tục hoạt động để đạt hiệu quả tối đa và giảm tiêu hao năng lượng. Tiêu biểu trong VIE10 có Tập đoàn Dầu khí Việt Nam ứng dụng AI vào tối ưu hệ thống quản trị, phân tích dữ liệu như: dữ liệu địa chất, thạch học, để đưa vào ứng dụng trực tiếp qua các hoạt động từ lập kế hoạch, quản lý vận hành, khoan thăm dò, khoan tận thăm dò, tận khai thác và bảo dưỡng các nhà máy công nghiệp…
Robot & cobots tiên tiến (robot cộng tác)
Robotics từ lâu đã giữ một vai trò nổi bật trong sản xuất, hợp lý hóa các quy trình và giảm nhu cầu lao động thủ công trong các công việc lặp đi lặp lại. Tuy nhiên, khi công nghệ phát triển, bản chất và khả năng của những robot này cũng phát triển theo. Không giống như các robot truyền thống hoạt động độc lập, thường tách biệt để đảm bảo an toàn cho con người, Cobots được thiết kế để làm việc song song với con người. Chúng thích nghi hơn, linh hoạt hơn và được trang bị cảm biến để đảm bảo tương tác an toàn, do đó khiến chúng trở thành người bạn đồng hành lý tưởng trên dây chuyền sản xuất. Tiêu biểu trong danh sách VIE10 có Tập đoàn Dầu khí Việt Nam tích cực nghiên cứu ứng dụng robot trong các hoạt động vận hành, bảo dưỡng sửa chữa và dịch vụ đặc biệt khác có yếu tố nguy hiểm độc hại mà con người gặp khó khăn tiếp cận hoặc hiệu quả thấp…
Internet vạn vật (IoT)
Internet of Things (IoT) đề cập đến bản chất kết nối của các thiết bị và hệ thống giao tiếp với nhau qua internet. Trong bối cảnh sản xuất, điều này có nghĩa là máy móc, sản phẩm và thậm chí cả nguyên liệu thô có thể thu thập và chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực. Mức độ kết nối liên thông này mang lại khả năng hiển thị chưa từng có trong từng bước của quy trình sản xuất, từ việc mua nguyên liệu đến kiểm tra chất lượng cuối cùng, tạo điều kiện thuận lợi cho mức độ giám sát và tối ưu hóa mà trước đây không thể tưởng tượng được.
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã hình thành nên một thời đại số, với nền kinh tế số và xã hội số. Khoa học – công nghệ phát triển, hành vi khách hàng thay đổi liên tục và thời gian phát sinh nhu cầu mới ngày một ngắn lại, khiến cho việc cạnh tranh trên thị trường căng thẳng hơn. Các doanh nghiệp đứng trước thách thức: tìm ra chiến lược đột phá, ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo để chiếm lĩnh thị trường, thích ứng nhanh chóng với môi trường kinh doanh trong bối cảnh mới. Trên thế giới có không ít công ty đầu ngành, dù làm tốt công tác quản trị nhưng đi chậm trong quá trình “sáng tạo đột phá” và đánh mất vị thế, người dùng. Đầu tư vào tương lai bằng cách ủng hộ sự đổi mới ngay từ hôm nay. Bằng cách phân bổ nguồn lực cho R&D, thúc đẩy văn hóa học hỏi liên tục và áp dụng những tiến bộ mới nhất, các doanh nghiệp năng lượng dầu khí thiết bị điện trong VIE10 có thể định hình một tương lai thịnh vượng, bền vững và đột phá.
Lễ Công bố và Vinh danh các doanh nghiệp trong Danh sách Top 10 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2024 ngành Dầu khí – Năng lượng – Điện sẽ được tổ chức trong khuôn khổ Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam – Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả 2024 với chủ đề “Cách tân để Phát triển” tại Khách sạn Pullman, Hà Nội vào ngày 24 tháng 06 năm 2024 và được đăng tải tại cổng thông tin của Chương trình https://vie10.vn/ và trên các kênh truyền thông đại chúng.